امروزه توجه زیادی به غربالگیری فعالیت ضد میکروبی و روش های ارزیابی اثرات ضد میکروبی ترکیبات و محصولات معطوف شده است . امروزه روش های گوناگونی به منظور تعیین اثرات ضد میکروبی ترکیبات معرفی و اجرا می شود . این روش ها به منظور کشف و استخراج ویژگی انتی میکروبیال ترکیبات دارویی ، عصاره های گیاهی ، روغن ها و اسانس ها کاربرد دارد .همچنین در تعیین محصولات آنتی باکتریال نانو نیز که امروزه در طیف وسیعی از محصولات کاربرد دارد مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع روش های آزمایشگاهی برای ارزیابی یا غربالگیری فعالیت ضد میکروبی در شرایط invitro استفاده می شود شامل :
1-مهم ترین روش انتشار که شامل روش های زیر می باشد :
1-1- انتشار دیسک در اگار Agar disk diffusion
روش انتشار دیسک اگار در سال 1040 گسترش یافت و یکی از روش های معمول در ازمایشگاه های بالینی می باشد . استاندارد های پذیرفته شده از موسسه CLSI برای باکتری ها و مخمر ها مشخص شده است در این روش از دیسکت کاغذی به قطر 6 میلی متر حاوی ترکیبات انتی باکتریال استفاده می شود و بر این اساس باکتری ها به دو گروه حساس و مقاوم تقسیم بندی میگردد.
2-1 روش شیب ضد میکروبی Antimicrobial gradient method (Etest)
این روش ترکیبی از روش اصل رقیق سازی و روش تغلیظ به منظور تعیین MIC می باشد . Etest یک شکل تجاری از این روش است که یک نوار آغشته با غلظت گرادیانت افزایشی عامل ضد میکروبی طراحی شده است و امکان تعیین MIC را برای ما امکان پذیر می سازد .
3-1 روش انتشار در چاهک اگار Agar well diffusion
4-1- انتشار در اگار این روش
2-روش های کروماتوگرافی مانند TLC یا Thin layer chromatography
این یک روش ترکیبی از TLC و روش بیولوژِک است . این روش در غربالگیری و تعیین اثرات انتی باکتریال عصاره ها کاربرد گسترده ای دارد.
3- روش های رقیق سازی یا Dilution
یکی از مناسب ترین روش ها برای بررسی اثرات ضد میکروبی تعیین ارزش MIC می باشد . این روش می تواند به دو صورت میکرو و ماکرو در رقیق سازی محیط مایع Broth Dilution انجام شوند . و یکی از اساس ترین روش های آزمون حساسیت مواد ضد میکروبی است .
روش MIC به کمترین غلظت عامل ضد میکروبی گفته می شود که مانع از رشد میکروارگانیسم ها در لوله و یا چاهک می گردد .
روش MBC به روشی گفته می شود که حداقل غلظت کشنده را برای میکروارگانیسم مورد ازمون تعیین می کند .
5- روش TIME KILL CURVE یکی از مهمترین روش ها جهت تعیین ویيگی ضد باکتریایی و قارچی ترکیبات می باشد و اطلاعات دقیقی از دینامیک مواد ضد میکروبی با گونه میکروارگانیسم را ارائه می دهد . این روش وابسته به زمان و غلظت می باشد . دو استاندار ASTM2315-16 و استاندارد CLSL بر اساس این متد ها بر اساس سوسپانسیون تست بوده و در پیش گویی دوز مناسب دارویی کاربرد دارد. در این روش از کنترل بدون ماده موثر و کنترل مثبت با ماده موثر استفاده کرده و برایند کاهش لگاریتمی تعیین میگردد.
5-روش سنجش بیولومینسانس آدنوزین تری فسفات
این روش بر اساس توانایی آدنوزین تری فسفات تولید شده توسط باکتری ها و قارچ می باشد . ATP شکل انرژی شیمیایی برای سلول زنده است . تعیین مقدار ATP بر اوردی از جمعیت میکروبی نمونه باشد . کمپلکس انزیمی لوسیفرین و لوسیفراز و ATP سبب تولید نور می شود واین نور توسط Luminometer اندازه گیری می شود و یک رابطه خطی بین تعداد سلول های زنده و مقدار نور وجود دارد
6- روش فلوسایتومتری Flow cytometry
روش های فلوسایتومتری جهت تشخیص سریع سلول های اسیب دیده میکروارگانیسم ها توسط عوامل ضد میکروبی کاربرد دارد . در این روش از رنگ امیزی مناسبی مانند PROPRIDIUM IODIDE (PI) که یک عامل فلورسانت می باشد و جهت رنگ امیزی DNA استفاده می شود بهره می برد و سلول های اسیب دیده تشخیص داده می شود .